Nợ quá hạn là gì? Phân loại nợ & quy trình thu nợ của ngân hàng

Nợ quá hạn là khoản nợ mà khách hàng (cá nhân hoặc doanh nghiệp) chưa thanh toán đầy đủ hoặc đúng hạn theo thỏa thuận trong hợp đồng vay mượn. Khi đến thời điểm thanh toán mà khách hàng không thực hiện nghĩa vụ trả nợ, khoản vay đó sẽ được coi là “nợ quá hạn”.

Tùy thuộc vào thời gian quá hạn và mức độ rủi ro của nợ, các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính sẽ phân loại nợ và có các biện pháp thu hồi khác nhau.

1. Phân loại nợ quá hạn

Nợ quá hạn thường được phân loại thành các nhóm sau:

• Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn
  Đây là các khoản nợ có khả năng thu hồi đầy đủ và đúng hạn. Tuy nhiên, nếu khoản nợ quá hạn một thời gian ngắn, ví dụ dưới 10 ngày, ngân hàng vẫn có thể giữ nợ ở nhóm này.
• Nhóm 2: Nợ cần chú ý
  Là các khoản nợ đã quá hạn từ 10 đến 90 ngày và có khả năng thu hồi nhưng không được đảm bảo hoàn toàn. Nếu khách hàng không có khả năng trả nợ đúng hạn, khoản vay này có thể chuyển sang nhóm này.
• Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn
  Là các khoản nợ quá hạn từ 91 đến 180 ngày. Các khoản nợ này có khả năng thu hồi thấp, ngân hàng sẽ phải tiến hành các biện pháp để thu hồi như đàm phán, tạm hoãn hoặc gia hạn nợ.
• Nhóm 4: Nợ nghi ngờ
  Là các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày. Đây là các khoản nợ có nguy cơ mất vốn cao, ngân hàng sẽ phải trích lập dự phòng rủi ro lớn để đối phó với khả năng không thu hồi được nợ.
• Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn
  Là các khoản nợ quá hạn từ 360 ngày trở lên, hoặc không có khả năng thu hồi. Đây là những khoản nợ mà ngân hàng có thể phải xóa nợ hoặc tính vào chi phí tổn thất.

2. Quy trình thu nợ của ngân hàng

Ngân hàng thường áp dụng quy trình thu nợ từ giai đoạn khách hàng chưa trả nợ cho đến khi chuyển nợ thành các khoản nợ có khả năng mất vốn. Quy trình thu nợ có thể được mô tả như sau:

1. Thông báo nhắc nhở
   Ngân hàng sẽ gửi thông báo hoặc gọi điện nhắc nhở khách hàng về việc thanh toán khoản vay quá hạn. Việc này thường diễn ra sau khi khoản vay đã quá hạn một vài ngày.
2. Đàm phán và gia hạn nợ
   Nếu khách hàng gặp khó khăn tài chính tạm thời, ngân hàng có thể đề xuất gia hạn thời gian trả nợ hoặc tái cấu trúc khoản vay để giảm áp lực thanh toán cho khách hàng.
3. Phát sinh phí phạt
   Nếu khách hàng vẫn không thanh toán, ngân hàng sẽ áp dụng các khoản phí phạt theo thỏa thuận trong hợp đồng vay. Việc này nhằm khuyến khích khách hàng thanh toán.
4. Gửi thông báo yêu cầu trả nợ chính thức
   Ngân hàng có thể gửi thông báo yêu cầu trả nợ chính thức, yêu cầu khách hàng thanh toán ngay lập tức hoặc trong một thời gian nhất định, kèm theo các biện pháp xử lý tiếp theo nếu không thực hiện.
5. Khởi kiện hoặc chuyển nhượng nợ
   Nếu khách hàng vẫn không trả nợ, ngân hàng có thể đưa vụ việc ra tòa án hoặc chuyển nợ cho các công ty thu nợ chuyên nghiệp. Khi đó, khách hàng sẽ phải đối mặt với các biện pháp pháp lý để thu hồi nợ.
6. Xử lý tài sản đảm bảo (nếu có)
   Nếu khoản vay có tài sản đảm bảo, ngân hàng sẽ thực hiện các thủ tục xử lý tài sản (bán tài sản đảm bảo) để thu hồi nợ. Điều này thường xảy ra khi khoản vay đã quá hạn lâu và ngân hàng không thể thu hồi nợ từ khách hàng.
7. Xóa nợ
   Nếu khoản nợ không thể thu hồi sau một thời gian dài và đã áp dụng hết các biện pháp thu hồi, ngân hàng có thể thực hiện xóa nợ hoặc trích lập dự phòng rủi ro cho khoản nợ này.

Kết luận

Nợ quá hạn là một trong những vấn đề nghiêm trọng mà các ngân hàng phải xử lý, vì nó ảnh hưởng đến khả năng thu hồi vốn và có thể làm tổn thất cho ngân hàng. Việc phân loại nợ và quy trình thu nợ là rất quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng và bảo vệ lợi ích của khách hàng.